Waffenamt codes

(Uit verschillende bronnen: Emil Leeb: Aus der Rüstung des Dritten Reiches, Handbook on German Military Forces 1945 (US War Department), Richard D. Law: Backbone of the Wehrmacht, anderen)

Verzamelaars en andere waarnemers van Duitse militaire artefacten uit de Tweede Wereldoorlog, met name wapens, zien er vaak kleine stempels op met een stokfiguur van de Duitse Reichsadelaar en een nummer. Gewoonlijk aangeduid als “Waffenamts”, waren dit inspectiestempels die het item identificeerden als geïnspecteerd en goedgekeurd, in een bepaald stadium van het fabricageproces voor het Duitse leger. Complexe items zoals vuurwapens zouden meerdere Waffenamts bevatten. Toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen, begon Duitsland met een grootschalig herbewapeningsprogramma. Een onderdeel van dit proces was het Heereswaffenamt (He.Wa.A. – Army Ordnance Office) hierna te noemen HWA. Het begin van de HWA was in het Waffen- und Munitionsbeschaffungsamt van de Eerste Wereldoorlog, maar het Waffenamt werd officieel opgericht bij beschikkingen van 8 november 1919 en omgedoopt tot Heereswaffenamt op 5 mei 1922.

Duitse wapeninspecties in de fabrieken zelf stonden onder toezicht van de Heeresab-nahwewesen (Army Acceptance Organization), ook bekend als de Abnahmeabteilung des Heereswaffenamts (Wa.Abn. – Acceptance Section of Army Ordnance Office), hierna te noemen de Abnahme. Deze groep was een dochteronderneming van de HWA. Het Heeres-waffenamt stond tot ergens in 1940 onder leiding van General der Artillerie Professor Becker, toen het tot het einde in 1945 werd overgenomen door General der Artillerie Emil Leeb.

Vanaf 1935 groeide de HWA mee met Duitslands groeiende militaire herbewapeningsprogramma. Met het begin van de daadwerkelijke militaire operaties werd de HWA drastisch uitgebreid naarmate de behoefte van het leger aan uitrusting en wapens snel toenam.

In 1939 had het Heereswaffenamt, inclusief de Abnahme:

In 1940 had de Abnahme 25.000 manschappen (geschat – op basis van de verdelingsratio’s van 1939):

Tijdens hun bestaan werden de HWA en de Abnahme gereorganiseerd toen de Duitse behoeften veranderden. Het was ook onderhevig aan personeelswisselingen tegen het einde van de oorlog, en werd in 1944 en opnieuw in 1945 gereorganiseerd. Het tekort aan mankracht was zo groot in de Wehrmacht, dat midden 1944 8.000 Abnahme-personeel werd vrijgelaten voor eerstelijnsdienst , waardoor het totale personeelsbestand met een derde werd verminderd. In het tijdsbestek van 1940 waren de 25.000 Abnahme-inspecteurs in vijf afdelingen, die 14 regionale bewapeningsinspecties hadden. De regionale kantoren van Abnahme waren gevestigd in: Königsberg, Breslau, Berlijn, Dresden, Hannover, Erfurt, Nürnberg, Munster, Stuttgart, Wenen, Radom, Praag, Parijs en Brussel. Er zijn misschien nog een paar extra gebieden in de bezette landen, maar dit is niet bevestigd wat betreft aantal of locatie. Er was één Abnahmeinspizient (Acceptatie Inspecteur) in elk Inspectiegebied, die optrad via het toegewezen personeel (Acceptatie Commissies) in de verschillende fabrieken. De Abnahme zelf werden, vanwege hun relatief kleine aantal, vaak geholpen door speciaal opgeleid fabriekspersoneel om hen bij te staan in sommige fabrieken. De Abnahme waren verantwoordelijk voor het testen en accepteren van alle wapens, munitie en andere items voordat ze aan de Wehrmacht werden afgeleverd. Ze werden geïnstrueerd over wat ze moesten doen door Technische Lieferbedingungen (TL’s) uitgegeven door de verschillende Waffenprüfamter-secties die hieronder worden vermeld:

De inspectie-officieren en officieren van de Abnahme die bij de verschillende wapenfabrieken waren ingedeeld, waren oorspronkelijk Wehrmacht-pantsers, die de status van burgerdienst kregen en de rang (equivalent) van een Leutnant [W] (Waffenamt Tweede Luitenant). Ter voorbereiding op hun taken werd het nieuwe personeel naar een vier weken durende Heereswaffenmeis-terschule (Army Ordnance Armourers School) in Berlijn bij Spandau gestuurd. Aan het einde van de training werd een technisch inspecteur-test gegeven, en indien deze met succes was afgelegd, werd de aanvrager een Oberleutnant [W] (Waffenamt First Lieutenant). In 1939 was bijna al het personeel dat in 1935 was begonnen gepromoveerd tot Technisch Inspecteur Eerste Klasse met de equivalente rang van Hauptmann [W] (Waffenamt Kapitein). Als voorbeeld van hoe het systeem werkte, hadden 98K-geweerproductiefabrieken gemiddeld tien ambtenaren in dienst bij elke fabriek die het geweer maakte. Verschillende artillerie- en technische sergeanten zouden ook worden toegewezen aan elk van de geweerfabrikanten, evenals aan de Abnahme Mannschaften, en fabriekshelpers indien nodig. Bij Mauser Werke, een zeer grote fabriek, werd een technisch administrateur aangesteld met de rang van majoor [W]. In sommige gevallen werd de acceptatielocatie voor een bepaald gebied ook gebruikt door omliggende fabrieken en heette het een Heeresbezirk-Abnahmestelle (Army Area Acceptance place).

Toen een Waffenamt-officier (Acceptatie-inspecteur) het bevel over een inspectieteam op zich nam, ontving hij een commissienummer en een bijbehorende genummerde set Wehr-machtabnahmestempel (gebruikelijke term: Waffenamt-zegels). Toen de Waffenamt-officier naar een andere fabriek werd overgeplaatst, nam hij zijn stempels mee, maar liet de rest van zijn inspectieteam in de fabriek achter voor de volgende officier. De verantwoordelijke Waffenamt-officier kon van de ene fabriek naar de andere verhuizen. Enkele voorbeelden zijn: (WaA214) bij de J.P. Sauer-fabriek in Suhl in 1938, bij de Berlijnse Lübecker Maschinenfabriken in 1939, of (WaA63) Mauser-Werke in Oberndorf a.N. (Duitsland) naar BRNO in Tsjecho-Slowakije in 1940. Deze overdrachten waren niet ongebruikelijk. Het totale aantal mogelijke Waffenamt-nummers varieerde van 1 tot waarschijnlijk 999, en eventuele hiaten duiden hoogstwaarschijnlijk op een situatie waarin geen Waffenamt-inspecties zijn geactiveerd. Dit komt tot uiting in het daadwerkelijke aantal bekende Waffenamt (Commissie) nummers.

De Waffenamt-zegels (stempels) zelf varieerden vaak in grootte en soms in ontwerp, afhankelijk van de periode waarin ze werden gemaakt of gewijzigd. Omdat matrijzen werden vervangen, was het vaak met een eenvoudiger ontwerp naarmate de tijd verstreek, maar met hetzelfde Waffenamt-nummer. De verschillende maten en ontwerpen weerspiegelen een aantal dingen, zoals de grootte van het object dat wordt gestempeld, of de tijdsperiode waarin de dobbelsteen is gemaakt, of wat de maker van een bepaalde stempel op dat moment in staat was te maken. Soms, wanneer oude stempels versleten of kapot gingen en niet op tijd konden worden vervangen, hergebruikten ze oude stempels van Waffenamt nadat ze waren aangepast. Deze praktijk wordt ook vaak gezien met datumstempels in 1944, waar ze alleen het cijfer “4” tonen in plaats van een “44”. Er zijn ook een paar stempels die naast het nummer een achtervoegsel van een alfakarakter hebben, zoals een: A, B, C of D. En er waren ook speciale inspectiezegels die werden gebruikt door de Duitse politie en de Luftwaffe. De politiezegels gebruikten in plaats daarvan geen cijfers, maar alfatekens. (Normaal gesproken was het de politie-adelaar samen met alfa-tekens zoals B, C, DF, K of L). De Luftwaffe gemarkeerde items hebben “Luft. (nummer)”. Er kunnen ook andere variaties zijn.